Piteket Saking Gunung

Olih: Edy Juniawan

Gagambaran Manik Sudra

Angin ngelilus sing pegat-pegat ngeberang buk, duaning ané jani nyedek Sasih Kapat. Kadirasa ngepah metagenan ngantiang ujan tuara teka. Panes bara kerasa guminé ngancan ngawai. Ngaé inguh di keneh sayan kaliwat. Otaké buntu sing ngidayang makeneh. Buina jani gunungé setatus awas koné, kéwala makelo gati ngantiang meletus. Liu nyama braya suba ngungsi, sakéwala déwéké mulih melali ka kampung. Sepi litig sing ada anak né macelapatan nang aukud.

Gerrr.... “idup.. idup.. idup,” mekojodan jité negak di ampik umahé. Uduh Ratu Betara nguda kakéné tepuk pajalan tiangé. Minab binjul suba Widhiné tekén iraga. Tusing ja kerana gunungé lakar meletus lan guminé panes. Ada né sanget seselang déwék ané jani. Metagenan ibané padidi di ampik umah, ngetél mkerébés yeh peningalané.

Saget makesiab ada nak nundikin tunduné. Saruang ngusap yéh peningalan sambilang ngudap mauaban pang kadéna kiap. Lek atiné suba tua misi ngeling.

“Yé.. Madé, pidan teka? Sing ngoraang kal mulih méméné suba nyakan ya to, sing tepuk bapa di nah munyin motoré.”

“Mara Pa, tepuk Bapa nu mesaré sing kadundun, pedalem Bapa kenyel uli di tegale.” Bapa negak di maluné ningalin muan déwéké, saruang ngusap buin peningalané.

“Dé... mekletek bayun Bapané jani,” bapa sambilnga ngusap muané ané suba keriput.

“Kenapa Pa, adi bisa kéto,” jejeh kenehé tawanga suud ngeling sambilang limané nyemak HP, mukak-mukak facebook padahal kuota ba telah.

“Adi lén semitan Madéné tepuk bapa sing cara biasané,” I Bapa ngeraos sambilanga neletekang muan déwéké.

“Sing.. sing pa,” kebibil déwéké kelingusan, jeg sing ngidang suba naenang sebeté, ngetél buin yéh peningalané sayan ngeliunan. Tusing bani ningalin muan I Bapa. Melingeb déwéké sambil sigsigan. Aget pedaduanan jak Bapa. Takut Bapa milu sebet ngéngalang bangun laut mesugi tur megegas maekin Bapa. I Bapa bengong metagenan nepuk unduke ne tunian.

“Dé... coba tuturang tekén bapa, kenapa Dé tumbén jani misi ngeling pada? Muané cara nak sing taén kena yéh. Sinah pa bapa ngidayang nulungin,” I Bapa nyeseh.

“Kénkén kadén Pa, jeg saget sesek tangkahé, nepuk unduk tiangé kakéné.”

“Émangné kenapa Dé, miyegan jak kurené? Nah tuturang jak Bapa.”

“Sing Pa, kurenan tiangé luung-luung, kéné Pa, kéné té lacur tiangé jani, ningalin timpal-timpalé ngidayang meliang kurenané baju, ngajak jalan-jalan, ngajak makan di tongos né luung. Déwéké tuara taén ngidayang. Nagih HP luung kurenané kondén ngidayang meliang, sepéda motor nu nyicil, pidan kadén lunas ba ping lima aliha jak débtkoléktor. Kadang tiang lek dadi nak muani sing ngidayang ngaénang keluarga liang, gaji maan tanggal 1 tanggal 15 ba telah anggo mayah utang, amun to tiang magaé di rantauan sing taén ngenjuhin Bapa jak Mémé pis.” Sing kerasa buin ngetél yéh peningalané.

“Éhh.. kadén ja kénkén, kadén gawat sajan,” Bapa makeengan sambilanga makenyem.

“Waktu né ada maturan di dadia tiang sing ngidayang ngaé banten, mekejang nyama dadiané ngaé sesayut tiang duén ngaba sokasi cenik lebihan canang ajak bunga. Matungkas ajak kurenanné sing nyak ka sanggah. Lek atin tiangé Pa,” sambilang ngusap yéh peninggalan. Suud mamunyi kéto, makesiab bayuné. Ningalin muan i bapa barak biing. I bapa mamedih.

“Mih... Madé yan ambul to té sesai Bapa mabesen tekén Madé, da metolihan menék, da ningalin langit né tegeh, tingalin bentén pang sing katanjung batisé.” I Bapa ngaraos keras.

“Dingehang munyin Bapané jani Dé, amunné té kerasé Bapa ngedénang Madé, miyayain masuk kanti tamat masekolah. Dong kéné lemah jiwan Madéné nepuk unduk buka kéné suba ngeling mabelé-belé.” I Bapa sayan ngerasang ngaraos sambil nigtig tangkah. Déwéké nguntul sing bani ningalin muan I Bapa.

“ Ipidan dugas Bapa nu saumuran cai, kema mai Bapa ngalih tongos pang ngidayang ngamaang makan cai jak méméné. Kema Bapa ngungsi, bes terak guminé dugasé to. Ngalih umbi banah, ngalih gebang, ngalih kaang, ngalig batu, ngalih bias, gaé apa sing maan jemak Bapa. Ulian baan tangung jawab Bapané lakar ngedénang cai.” Mih I Bapa nyangetang pedihné luian kén gunung meletus.

“Ipidan dugas gunungé meletus tusing ja cara jani, kondén meletus ba ada sumbangan, ngungsi kema mai. Mara jegur-jegur sambrag pada ngungsi. Né Bapa sing ngungsi jani. Ipidan tatakin abuné aji liman Bapané, mejedur kondén masé ngungsi, bes kaliwat sengsarané kija nyen laku. Yan sing té pekak cainé nundén ngungsi Bapa sing ngungsi. Kema mai Bapa masayuban, sagét makan sagét sing wainé to. Ada nak ngutang ampas nangka to bakat duduk alih ampasné. Ada nak ngadep kuah pindang jak usam Bapa maan ningalin dogén. Kalingké baang cara kéto, jeg mati di tempat cai Dé!” Bapa sayan memedih sambilanga ngusap ngusap tangkahné.

“Yan masalah mebakti, cara Bapa ambul cén ja ngidayang ambul to jemak. Betarané sing kal nagihang guling, apel puji, anggur mérah. Da anggob ningalin anaké ngidayang ngaé sesayut tegeh-tegeh nak kondén pasti to kal keterima baktiné. Cenik bantené yang penting iraga tulus. Jani ada nak ngidayang matirta yatra sampai kajoh-joh guminé, depang nak liu ngelah pis, da to toliha. Bagi Bapa ngalih Widhi to sing perlu kema mai, dija taén Bapa nyakupang lima sabilang wai. Boya sing subakti kén Widhi. Bapa nak yakin Ida melinggih dini di keneh Bapané. Sing perlu kema mai ngepung Betara. Cara Madé suba ngedénang pianak, ngempu somah to suba adané ngelinggihang Betara sekala di padéwékan. Jani ada anak pengenahné rajin mebanten sakéwala siduriné mamiut, mamitra, mamadat, mamunyah. Bapa sing héran jak né kakéto.” Sambilanga Bapa nepak dipan. Déwéké nguntul ngurek tanah sing ngidayang makiba, tahu tekén déwéké pelih.

Buin Bapa ngeraos, “buin cepok Bapa mebesen tekén Madé, buin pidan yan Bapa mati da ja gaénanga badé tumpang selaé cara anaké sugih-sugih to, suargané nak sing dadi tombok aji lembu emas, aji pis. Bapa ngetohin karma Bapané, bani Bapa nyenggak kadirasa raja ajak ujian ka suargan malunan Bapa lulus maan suargan. Bapa ngarep Madé karesep baan munyin Bapané. Da dadi jelema maawak muani makeneh luh. Bedik-bedik makeengan misi ngeling. Jengah Bapa, serasa sing maguna sakayan Bapané ngedénang Madé. Legaang Bapa sing ngidayang ngamang warisan apa-apa, cuma sekolaan né sanggup Bapa tetamaang. Ingetang da angob tekén anak sugih ulian ngadep warisan, ulian ngalamit ulian nguluk-nguluk. Jalanang pejalan idupé cara biasa. Nah ambul to, suud nyangetang né kakéné.” I Bapa ngaraos ngadéng sambil nyemak bahu. Maguyang déwéké ngeling di pabinané. Saget usapa sirahé tekén Bapa, “nah suud, suud.. muh jani kayeh, to méméné ba teka uli ngalih ménté. Mirib suba nyakan nasi sakéwala kondén ngaé jukut.