Runguang

Olih: Komang Sri Puspa Déwi

Sumber Gagambaran; id.pinterest.com

Bengong ia, nyingakin foto kenanganné sareng mémé bapané. Kandeng-kandeng yéh peningalané saha ngetél, ngarémbés ka pipiné.

“Mé, sengsara keneh tiangé mémé ngalahin tiang dini. Singké mémé medalem tiang dini nu cerik ngajak adin tiang né kondén sepantesné belas. Nguda kéné nasib tiang mé?” Raos anak teruna ento sangsaya sada jengis sing karasa peketél-tél losan yéh paningalané ngungsi paningalané.

“Beli Dé,” raos anak cerik mabaju lusuh ngelunin anak lanangé ento.”

“Napi Dék?” raos Madé Bagus nu sigsigan nyautin adiné.

“Beli Dé ngeling?” patakoné Kadék Utra tekén beliné.

“Sing Dék, beli sépenan,” saut Madé Bagus tekén adiné.

“Men adi begul paningalan beliné, ada apa beli?” patakon Kadék Utra ngaé keneh Madé Bagus jengis sing sida nyautin pitakén adiné. Saklek.

Ngeling sigsigan buin Madé Bagus sing sida naenang kroda, nyesel lan sakit kenehné ané rasayang I Madé Bagus.

“Beli, inget dugasé i mémé tekén i bapa nu bareng-bareng. I mémé setata ngetisin keneh beliné rikala i bapa gedeg tekén beli. Né jani suba malénan, mémé lan bapa belas makurenan. Beli tusing siap Dék. I bapa sawai-wai sing taén jumah pepesan magaé. Sing taén rungu tekén pianak somah ento makrana I mémé magedi. Nyesel beli Dék, hidup diguminé né. Engsek keneh beliné,” tuturé ené pesu los uli bibihné Madé.

“Beli, ampuanang beli pedih buka kéné. Sing ja beli gén ané pedih. Sing beli gén ané nyesel, tiang masé beli. Tiang nu cerik, nu SD kelas 3 jani. Apa ané tawang tiang, tiang perlu anak tua sané ngajahin tiang, ngurukang tiang ané beneh. Men buka kéné ané bakat beli. Diolas beli da sanget sungsut ring hati beliné buka kéné,” raos Kadék Utra jengis.

“Beneh ané to orahang Kadék, nanging beli sing nyidang nrima Dék. Beli suud masuk demi nyén, demi Kadék jani. Beli mati-matian magaé ulian i bapa sing taén dini, sing taén bertanggungjawab ngajak pianak.”

Ngeling makadadua, sebet sané ngrubéda kenehné.

                                                                        ***

“Yan, ija cang ngalih gaé nah? Tujuin ja icang gagaén pang ada anggén bekel adin tiang masuk,” petakon I Madéné tekén I Wayan Jaka.

“Ebéh masan jani aluh to ngalih gagaén. Ané éngkén kal tagih gaéné Dé?” sautné mamongkak.

“Nah, ané engkén gén ja, yang penting cang nyidaang ngidupin tiang lan adin tiangé I Kadék,” Raos I Madéné.

“Béh, melah san keneh ciné Dé, salut cang kén ci. Nu teruna ngelah té ci keneh kéto. Cang lega nyingakin ci kéné. Nah kal usahaang cang nulungin ci. Ditu di Banjar Sekar, ada bendésa né ngalih tukang nyampat di balé banjar. Coba ci kemu saget té ci nyidang maan gagaén lan pipis ulian magaé ditu,” raosné I Wayan Jaka yukti. Sané biasané ia maboya.

“Suksma Yan, ci émang ngerti sajan,” kenyeman I Madé ngiasin bibih tipisné.

“Béhh, nah santai gén jak cang,” raos I Wayan Jaka sada mekenyir.

“Nah icang pamit ba, lakar ka tongos ané tujuin ci to. Suksma gatiné nah Yan.” Laut I Madé Bagus ngucap suksma lan mepamit nuju tongosné tujuin  I Wayan Jaka.

Teked di Banjar Sekar, I Madé Bagus buka pitik kélangan ina. Laut ia ngetis di punyan bingin paek Désa to.

“Mih ija ya lakun jani? Lén sada guminé panes gatiné.” Ditu keneh sengsaya ngalémpasin keneh I Madéné.

Laut teka uli kauh anak lingsir mabusana putih.

“Wé cening, ngujang dini negak, apa makrana cening dini slapat-slapat tengai gedé kéné? Uli dija cening né?” raos anak lingsiré ento.

“Ampura mbah. Wastan titiang Madé Bagus, tiang saking banjar Marum, mangkin titiang ngarereh Jro Bendésa ring driki jagi nunas pakaryan mangda tiang prasida nyekolahang adi tiang sané kari alit,” kéto pasaut I Madé Bagusé alus banban.

“Oh kénten, becik pisan keneh ceningé. Men mémé bapan ceningé dija?” kéto pangraos anak lingsiré ento ngaé semuné I Madé jengis.

“Mémé bapan titiang sampun palas makurenan, tiang nutug bapan titiang kéwala kapah di jumah. Nika mawinan titiang seleg magaé apang sida ngidupin titiang lan adin tiangé I Kadék,” kéto pasautné I Madé sambilang kandeng naenang yéh paningalané.

“Uduh cening sampunang cening sengsaya. Nika boya ja mémé bapan cening tusing rungu, nika ngajahin cening apang sida dadi anak sané suputra tur mandiri. Patut parilaksanan cening sinah nemu pituju sané becik,” kéto pasautné anak lingsir ento saha ngetisin keneh I Madéné. “Mai jalan tutug jalan ené beneng kaja, lurus gén kanti di pertigaan terus lurus. Ada umah bagus mejenés ditu ba umah Jro Bendésa,” kéto pituju anak lingsiré ento.

Bawak satua, mangkin I Madé Bagus sampun polih gaginan di Jro Bendésa dadi sopir lan tukang bersih-bersih di Pura Désa.

Saget metemu ngajak bapané I Madé di warung Mén Bijané.

“Madé, né té cai panak bapané? Kadék ija?” kéto petakoné paling peliatné.

“Né tiang, ngujang mara bapa rungu ngelah panak? Uli pidan kija?” saut I Madé Bagus jengis.

“Béh cai, sing nawang bapa gén. Bapa magaé Dé,” saut bapané jengat.

“Ngugu gati tiang, da ba ngrunguang tiang. Sing perlu pagaén bapané yén kéné gén, nelantarang panak.”

“Dé, bapa nawang bapa mula saja pelih. Pelaksanan bapané suba corah gati. Bapa ngidih pelih. Bapa kéné ulian bapa kondén siap nu ngelah panak. Bapa tamatan SD Dé, bapa kondén bisa nyuang gaén lebih. Bapa ngantén nguda Dé, né makada kéné dadiné,” kéto pesaut Pan Jaya tekén pianakné saha ngambeng yéh peninggalan natarang isin kenehné sujati.

“Men kéto ngujang bapa nagih di jaené gén? Inget naké sasanan dadi nak tua. Sing ja ento gén ané bisa ngaé demen, nu liu swadarma iraga yén ba ngantén. Jani mémé ba palas ngajak bapa. Bapa sareng I Kadék gén sané gelahang tiang jani, runguang tiang pa. Didik panak-panak bapané pang dadi anak suputra. Pantesné bapa né ngamaang contoh ané melah apang bisa panak-panaké nuutin parilaksanan bapané,” raos I Madé.

“Beneh buka tutur Madé, Madé jani ba truna ba nawang beneh pelih. Saja bapa nu sing bisa bertanggungjawab, ulian bapa cening kéné ajak dadua. Ngidih pelih bapa Dé, lan jalan pituju bapa apang bisa dados rerama sané becik,” ngrémbés yéh peningalan bapané ulihan lek atiné tekén panakné.

“Nggih jalan pa, bareng-bareng malaksana becik. Tiang nunas ampura yéning tiang kasar mareraos tekén bapa. Tiang ngarepang bapa mangda bisa ngarunguang tiang sareng I Kadék. Masalah magaé tiang suba maan gaé di Jro Bendésa. Jani, jalan balik mulih ka umahé Pa.”

Lantas Pan Jaya sekat ditu mara ia sadar ngelah panak, sadar kén swadarmané. I Madé Bagus lan I Kadék Utra marasa bagia pisan ngelah rerama yadiastun tan paméméné. 

 

Komang Sri Puspa Déwi
sisia ring SMAN Bali Mandara, Buléléng