Buung Pesu, Payu Seger
Olih:
Putu Ardana Bukian
![]() |
Sumber Gagambaran; id.pinterest.com |
Teka ling diwangan
jeg.. sagét mantigang udeng, misi
ngentungan sandal.
“Ndas bedagg…. Aturan bangkéé..
kéné-kéné pesu aturané. Masak ngerayaang Nyepi koné sing dadi! Pocol peteng
lemah ngumpul ngaé ogoh-ogoh, latian magambel, ngigel, jani sing dadi, aturan
kléééé… né kéné.”
Péhh… Tu Galang jeg
sengitan pedidiana di balé bengongné. Misuh-misuh didiana. Putu Warni nepukin pianakné
ngamél -mél didiana, maakin ka balé bengongé.
“Ngéngkén né tu, mara
teka ba sengitan.. magerengan né?”
Sebengné Galang
memangut nyeledétin méméné.
“Ape magerengan…
méméné. Jeg négatif dogén pikirané.”
Putu Warni mekenyem
panakné mesaut kakéto.
“Men.. kenape né, adi
jelék sebengé mara teka ling diwangan. Mémé kenehang kadén megerengan nyan.”
“Gedeg ti basangé mé,
mara ba kumpul di banjar.. klian terunané ngorain, buung ngalaksanaang pawai
ogoh-ogoh. Sing dadi koné mesuang kéto. Yén kumpul ngajak nak ramé-ramé, bisa
kena virus oranga. Gubernur koné mesuang aturan kéto. Ngénkén kadén gubernur né…
cara sing magama Hindu, cara sing nak Bali. Masak ogoh-ogoh ilangang nak nyambut
Nyepi. Yén trus kéné dogén, bisa ilang tradisi ragané di Bali. Nak tradisi ba
ling pidan kéto, jani gara-gara corona koné sing dadi mesuang ogoh-ogoh. Aturan
barang bangka kéto… gedeg basangé tuni mé. Protes ajak kelian terunané, masi
sing banga mesuang. Klian banjar bin sada nengkik-nengkik ngorain sing dadi
mesuang ogoh-ogoh. Yén sing tua jeg.. slimpung terasné.”
Jengat yé mamedih
Galang nyatuaian méméné. Méméné ngusudin
lengen pianakné.
“Tu sing dadi kéto…
ngajak pak klian nak lingsiran tulah nyan. Sing dadi kéto. Ragané nak nyalanang
tugas, ling guru wisésa sing bani masi piwal. Raga dadi masyarakat patutné ngerti..
nak…”
Kondén suud méméné
nyatue sagét be mesaut Tu Galang, “Ah.. méméné milu-milu dogén, apa tawanga wak
jumah dogén. Mé.. tawang? Liu biaya ngaé ogoh-ogoh to Mé, kanti puluhan juta,
misi latian magamel, misi ngigel, ténaga, waktu, makejang rugi mé. Jani sing
laksanaanga to mekejang pocol. Ilang ba korban waktu, jak pipis liu telah.”
Keras nengkik Tu
Galang, ngaé méméné milu pedih. Nyeleg di arepné Tu Galang mejujuk nyengking..
“Wééé… to mara korban
pipis, korban waktu, korban ténaga, yén keluarga cainé dadi korban éngkén…? Demen
atin cainé? Né mare nak cenik nyalanang basang pedidi né. Sing ngitungang
keselamatan nak lén. Yén cai kena kosod timpal anaké kena virus nto, aba mulih
cai virusé nto, jumah ada mémé, ada guruné, ada nininé, ada wayahé né ba metuuh
pitungdasa tiban lebih yén nto kena lakar sing ngidang nulungin tawang cai. Cai
saja nu seger ulian bayu cainé gedé, né naké lingsir-lingsir.. to cara wayahé
ba kena diabétés, nininé gering dekah… sing kekenehang cai..!!”
Liu ba pesu munyiné Putu
Warni matbat pianakné. Ling jumah metén Ketut Jaya sedeng mebalih berita di TV,
ningeh ada nak galak-galak diwangan. Laut bangun nyagjagin ka balé bengongé.
“Om Swastyastu mék
Tuu.. héhéhéé..” Tut Jaya nyandaain kurenané
“Men.. adi jal-jal keléwarang
panaké? Kenapa téh néé? Kondén disné nak pangrupukan ba jani nyéngcéng..” Tut
Jaya sambilanga kedék.
Tu Warni nolih kurenané,
sebengné sing dadi tawah.. jeg maell gati kenyemné.
“Né.. panaké ajain, ya
orain nak saja virus coronané to berbahaya, sing dadi ngelawan aturan. Jeg
méméné bat-bata oranga sing nawang apa lah, sing ngerti lah.., semutan bana
basangé..
“Né kalingan, guruné,
mebalih TV dogén sing tawanga panakné kéné..”
Tu Warni ngembros masi
tekén kurenané. Tut Jaya kedék nepukin kurnané nyeroscos cara kembang api taun
baru, keplag-keplug…
“Buikkkk…. Kok bli maan
sasaran. Aruhh… kena takilan puyung né.. hahahhaaa.”
Tut Jaya laut negak di
samping panakné. Ngelut palané Tu Galang.
“Tu.. saja buka raos
méméné to, guru ba dingeh ling jumaan, putu jak timpal-timpalé buung koné
mesuang ogoh-ogoh ulian virus corona nu sedeng ngamuk dini di Indonésia, kéto
masi di Bali. Jani ndén malu milu ka ramé-ramé, pang selamat jak mekejang.”
“Tapi Ru.. né di Bali
kadén kondén ada kena koné, korban kondén ada, ortané di TV mara di Jakarta
anaké kena virus, dini kadén kondén. Buina dini di désa joh gati asané ling
kota mai virusé Ru.. Yén ilangan tradisi ogoh-ogohé né ilang tradisi Baliné
seka besik lakara.”
Mamengkung Tu Galang
tekén Guruné. Tut Jaya makenyem buin nerangang tekén pianakné.
“Yén dadi apang sing
mai virusé ento. Ngéngkén ngantiang apang ada korban mara magrésoan ngelidin
penyakit? Tuu.. virus nto sing ngitungan tongos muah waktu. Japin di kota, nyak
di désa, japing peteng, lemah, tengai, selid, sanja nak sing ada batesné. Sing
cara toko, semengan buka peteng tutup. Virus nto nak terus menyebar yéning maan
tongos utawi jalan ya menyebar. Saja jani di désa ngajak banjaran dini dogén
sing kena, sakéwala Putu pasti sing nawang, ada nyama pisaga raga di banjar
mara teka ling magaé luar désa, magaé di tongos-tongos anaké sing bersih,
metepuk ajak anaké kena virus, Putu kan sing nawang. Jani anaké pisagané kena
nto, milu lantas magabung negen ogoh-ogoh, milu ngerumun di anaké mebalih ogoh-ogoh
laut cekoh-cekoh, misi mekecuh… naaa… ditu suba virusé nto lakar menyebar.
Anaké kena abesik, dadiné jak liu kena. Yén kena di tongos ditu sing kenapa
jani. Binsep mulih, né di jumah ngelah keluarga lingsir cara nini jak wayah
Putuné jumah jani, salaman Putu jak wayah, ajak nininé, bisa kena wayah ajak
nininé. Yén suba kena virus kéto, yén anak lingsir matuuh séket tiban ngamenékang
sinah lakar kéweh ngubadin. Da.. ja nak lingsir, anak muda ngelah penyakit
keras, kena virus bisa sing ngidang ngubadin yén kena virusé ento Tu… Ento
sangkalanga mara méméné beneh memedih, yén tundéna mamilih, adénan milih
selamat keluarga di jumah mekejang. Korban pipis puluhan juta, tenaga, waktu
sing kenapa, né utama apang makejang selamat.
Mara guru mabalih di
TV, saja gubernur mesuang surat keputusan apanga krama Baliné ngejohin malu
sehananing karya-karya sané ngajakin krama liu utawi ramé rikala nyanggra
Nyepi, minakadi melasti lan negen ogoh-ogoh. Tatujoné apanga sing ada virus
coronané ngangsan ngelimbak utawi nyebar ring krama Bali.”
“Men.. menurut guru,
sing lakara ngilangan tradisi nto Ru…? Makejang sing dadi..” Tu Galang Metakon
tekén guruné.
“Benehné… melaang malu
Putu maca surat keputusané ento, boya ja ngilangang melasti lan ogoh-ogoh, kéwala
tunda utawi janggelang malu margianga jani, sawiréh guminé cara jani uyak
penyakit. Artiné melasti lan ogoh-ogoh nto nak, jani dogén sing laksanaanga. Yén
suba teg-teg jagaté, mekejang aman, virus ba sing ada, mara buin jalanang makejang
tradisiné sakadi ané suba-suba. Sing ja
ulian buung acepok trus ilang tradisiné, sing kéto Tu..”
Tu Galang anggut-anggut
ningehang raos Guruné. Minab ngerti tekén raos guruné. Tut Jaya makenyem nepuk
pianakné. Laut ipun ngelanturang masatua.
“Nah.. yén menurut guruné
Tu, tradisi raga sing lakar ilang. Kenapa Guru bani ngoraang kéto. Dugas ipuan,
guru maan mebalih vidéo di internet unduk Bali warsa 1900. Di vidéoné ento, krama
Baliné suba ngelaksanang melasti, Nyepi lan ngalinderang ogoh-ogoh. Artiné suba
uli pidan ada tradisi ento. Suba kéto, guru inget tekén sejarah Baliné taén
perang ngalawan penjajah. Dugasné jaman perang penjajahan, pasti suba anaké
ngelinderang ogoh-ogoh cara biasané sing ngidaang, kerana tungkul iraga uber
musuh, awasina tekén penjajahé. Apa buin dugas penjajahan Jepang cara tutur
wayahé, asal anak makumpul bedik dogén suba lantigina. Sing banga kumpul-kumpul
kadéna lakar ngumpulang laskar pejuang. Yén cara kéto guminé jelas suba sing
lakar ngidaang cara nyet Putuné kumpul negen ogoh-ogoh. Kalingan negen, ngaé
misi ngumpul dogén bisa témbakina raga tekén tentara Jepangé. Asananga jamané
ento liu tradisi Baliné tusing kejalanang krana takut ajak makejang. Nah… suba
lantas jaman merdéka kanti jani, mara buin nyalanang tradisi cara ané oraang
putu ento ngidaang ngelanus. Artiné yén suba guminé aman buin mejalan tradisiné.
Tusing ilang tradisiné jani kan?
Jani, ngelawan virus né
patuh cara dugas jaman perang pidan. Né jani bin kéwehan.. ngalawan musuh naké
cenik bin sing ngenah. Nyén kaden lakar ngaba sing lakar tawang. Sangkala jani
endén malu ngelaksanaang karya anaké perlu krama ramé-ramé. Nyanan yén suba
tenang guminé pasti suba ngidang mejalan. Jani luungné da mamengkung, lan
bareng-bareng ngerastiti bakti ring Ida Hyang Widhi Wasa apanga iraga selamat
sing kenén pancabaya tur sekancan gering né jani ada apanga énggal kalebur. Nah..
amonto guru nyatua asané Putu ngerti kan?”
“Nggih Ru, tiang ngerti
Ru..” makenyem Tu Galang madingehang satua guruné. Tu Galang laut nyagjagin
méméné laut nyalamin ngidih pelih ulian mamedih itunian. Sedeng nyatua ajak
méméné, sagét mamunyi télpunné Tu Galang.
“Hallo, Swastyastu Bli,
saja sing dadi pesu jani? Buung koné ngalinderang ogoh-ogoh?” munyi nak luh
ling tepuné Tu Galang.
“Aee.. gék, saja buung.
Men éngkén payu lakar ka banjar?”
“Ihh,, sing banga tiang
jak aji, sing banga ka ramé-raméné bli, suud Nyepi gén nggih? Nyan tiang
kabarin.” Telpon mati..
“Tapi.. gék… halloo. Halloo,
gék..”
Tu Galang ngentungan
HP-né di balé balé bengongé.
“Arahhh… mekejang buung
dadiné…” laut Tu Galang magebiug di baléné.
Tu Warni nundikin
kurnané. Tut Jaya makenyem nolih kurnané. Ajaka dadua pada makenyem nolih
pianakné. Tut Jaya maakin kuping kurnané, tur makisi-kisi, “Tong… sing
ogoh-ogohé sebenehné ngeranaang inguh, ulian buung matepuk jak Gék Ayu
ngeranaang inguhhh… néé.”
“Mai bli… kalian ba
Putu dini, ajaka ngaé kopi jahé pang anget…”
Tu Galang kakalahin
nyelémpang padidiana di balé bengongé ané kakeribisin ujan tipis-tipis.
Corona/26032020
– Toe Dane Bukian
Nyepi-Sipeng kaping kalih
No comments