Madé Arak
Olih:
IBW Widiasa Kenitén
Tiang kendel gati
dugasé niki. Suba uli makelo, tiang tusing macunduk ajak timpal tiangé. Ia ajak
tiang uli cerik di Karangasem. Dugas gunung Agungé meletus, ia ngungsi ka
Beléléng. Ditu maan ngalih tongos. Sinambi nyakap tanah di pisagané ané
nyelametang déwékné. Baan selegné magaé, kanti ngelah umah di Beléléng. Maan
somah masi uli Beléléng. Jegég masi somahné. Lénan tekén maubuh-ubuhan, ia masi
ngulak-ngulak madagang. Uli tanggun kangin Beléléngé kanti madauh neked
tongosné I Jaya Prana Layonsari mati, ia ngalih pangupa jiwa, baan meledné
apang magenti pajalan idupné. Dugasé ajak di Karangasem, dong pragat ngenepang
jukut murab tekén jukut paku masambel. Yén diageté, maan misi lengis a
kecritan, kendel suba ia.
Jani lén, ia suba
nganggon hapé android. Tiang iseng marengin di pisbuk baan panaké ngaenang. Yén
tiang dong tusing bisa ngujang-ngujang. Orahina tekén panak tiangé mecik
niki-niko. Tuutang tiang dogén, yééééé sagét tiang bareng cara anak buka jani,
kabanda baan hapé. Dikénkéné sampi sépanan ngayehang baan demené ngulik hapé.
Nakonin somah kapah-kapah cara anak tusing masomah rasané. Tiang pragat ngorta
kangin-kauh. Buina apa kadén bakat ortawang sagét suba sanja buina matané suba
kubil baan nelektekang tulisanné ane cenik-cenik.
Liu ané matimpal ajak
tiang. Sagét ada anak madan Madé Arak nagih matimpal tekén tiang. Iseng tiang
nerima. Telektekang tiang, rasa-rasanang tiang mesib cara timpal tiangé ajak di
Karangasem ipidan, Madé Raka. Ngujang dadi adanné balikanga? Ento maan takonang
tiang. Kéné pasautné.
“Aké suba uli kudang
taun kadén tusing kena arak Karangasem. Baan meled akéné tekén arak, kabalikang
tebongné adané. Sahihang gelek-gelek dogén adéken suba apang adané dogén miri
arak.”
“Ooooooooooooo. Dong
kéto. Dadiné nani ené meled tekén arak kéto? Béh, nani mula jail. Suba katawang
nani meled abaang arak ané melah. Nani nyimbingin aké.” Tiang mamunyi cara
beléléngan apang anut satuané. Yén tiang nganggon kruna matiang nika, sing suba
nyak anut. Pejang tiang cara ka Karangasemé.
“Nani lamun ka Beléléng
abaang arak, nah!” Ia ngorahin tiang buka ngorahin panakné padidi baan leketé
ngranayang.
“Aké sing nyak!”
“Dadi kéto?”
“Aké sing nyak ngoyong
di bui. Yén aké mabui nani paling mantas nekain a minggu cepok. Suud kéto, aké
padidi ngurik tanah lan mabalih langit-langit buiné.”
“Hahahahaha! Tusing
katangkep. Ngaba mantas a botol akua dogén masak tangkepa? Orahang lakar anggon
matabuh.”
“Nani dueg dogén
ngajahin aké. Ngajahin mogbog adana ento. Tusing dadi bogbog.”
“Bah, sinah suba nani
pepes ningehang darmawacana?”
“Tusing.”
“Man kénkén?”
“Aké suba dadi
pamangku.”
“Miiiiih Déwa Ratu.
Sing dayanin, dong suba dadi pamangku. Béh malah ja mamunyi cara dugasé
ipidan.”
“Sing kenapa. Aké
pamangku nuju ada odalan dogén di pura. Yén sing ada karya, tusing dadi
pamangku. Neka-neka aké dadi pamangku. Kéwala sasukat aké dadi pamangku nyak
tegtegang rasané buin abedik. Dugasé kondén ngamangkuin pragat inguh dogén.”
“Macihna suba
kaswécanan adana.”
“Madak ya.”
“Akéto malu nah, sayan
jejeh aké mamunyi jani. Uli tuni ngorahang suba dadi jan banggul. Sing
caah-cauh aké mamunyi. Legaang nah.”
“Sing kenapa. Ajak timpal.”
“Suba ya. Pawintenané
ento ané tusing baninin aké. Yén Nyoman, dong sing kénkén.”
Prajani timpal tiangé,
Madé Arak tusing buin nélpun tiang. Mirib baan tiang ngaku suba mawinten
ngranayang. Ia masi suba nawang yén suba anak mawinten tusing dadi nayub arak.
Ia taén nyambat. Araké ento anak manggon matabuh. Buina taén nyambat patabuh
ané adepa jani liunan arak tusing melah. Yén kariang jeg bisa bengu. Mirib yéh
anggona, macampuh arak a bedik. Nyak lantas bhutha kalané baangin ané tusing
arak seken? Nyandang suba ngrubéda dadiné. Yén alihang, arak ané gumanti melah
anggon patabuh. Lek atiné yén lakar anggon nglolohin kolongan ané melah. Yén
lakar anggon matabuh, ané dadi-dadi.
Maan tiang selah tusing
gulgula tekén timpal tiangé, Madé Raka alias Madé Arak. Tiang tasing pati
ngrungang buin. Iseng-iseng tiang nganggur ka dagang araké. Sagét ada anak
marérén mamunyi kéné.
“Om Swastyastu, Jro.”
Kipekin tiang. Sagét I
Madé Arak. “Dadi suba mawinten nongosin dagang arak?” kéto ia mamunyi.
“Eda anaké mamunyi kéto.
Adéng-adéng malu. Eda nyambat arak jani. Suba tusing dadi sambat-sambat araké.
Suba pepes té katangkep anaké ngadep arak.”
“Suba katawang,
ngorahang ngalih panganget. Jatiné apang kanti punyah, kanti tusing inget tekén
awak padidi. Nah alihang malu a sloki dogén.”
Tiang nyemakang ia arak
a sloki. Kendel baongné liwatin arak.
“Suksma.
Segeeeeeeeeeeeeeeeeeer! Aik! Aik! Aiiiiiiiiiiiiiiiiiik!” Ia lantas ngenjuhang
botol akua. Tiang suba ngerti. Orahin tiang dagang araké ngisinin. “Bayahin
malu, sesari ngantebé anggon mayah.” Ia lantas magedi. Tusing med-med ia jail
tekén tiang.
Sayan ngliunang anaké
teka ka tongos tiangé nganggur. Dagang araké sayan inguh tepukin tiang. Sasukat
madagang arak tumbén jani liu anaké mablanja meli arak. Tiang nepukin anak gondrong-gondrong.
Telektekang tiang cara wig anggona. Takonin tiang kéné, “Seneng ring arak Pak?”
“Seneng nika Pak. Tiang
indeng-indeng ngalih dagang arak. Bapan tiangé demen tekén arak. Rasané melah
gati anggon anget-anget. Dikénkéné boréhné turuhina arak ané melah. Uli sasukat
maboréh arak, rematikné kapahan ngentah. Ngelah ramuan arak bapan tiangé,
kudang kepasilan kadén misi, kepasilan kélor, kepasilan delima, mimbuh ramuan
anget-anget. Mirib araké ngranayang tetep seger dogén bapan tiangé? Man Bapa Mangku
demen tekén arak?”
“Dadi tawanga tiang
dadi pamangku anyar? Sinah suba pepes ngintipin tiang,” kéto tiang
makeneh-keneh. “Nyén sujatiné anaké ené?”
“Ten tiang kapah-kapah.
Bes kaliwat meledé mara ya ngalih arak.”
“Yén suba dadi pamangku
ngalih arak?”
Tiang tusing masaut
krana suba tawang isiné. Ia jatiné nakonang sesanan tiangé dadi pamangku.
Nyaru-nyaru tiang nyautin. “Baan dinginné ngranayang, sangkan ngalih arak.”
Buin jebosné buin ada
anak teka. “Ngujang ngliunang anaké meli arak?” Sakéwala, ia tusing liunan
patakon. Mémé Ketut tepukin tiang cara jejeh buina énggal-énggal ngunebang
warungné.
No comments