Lontar Kala Ireng (9)
Olih:
I Madé Sugianto
![]() |
Sumber Gagambarab; id.pinterest.com |
Patih Suramadu mlaib ka
tengah alasé sambilanga naenang sakit. Kaukud awakné sakit buka kacakcak.
Tumbén jani ngarepang anak sakti mawisésa. Sebet lan jengah kerana jerihang
teruna cerik. Ada kenehné ngwalesang sakit ati. Muan teruna cerik ento suba
pingetina sajan. Neked di tengah alasé, Patih Suramadu lantas nylélég di
bungkin punyan kayuné gedé. limané tengawan ngisi basangné ané sakit kena
jagur. Kebus bara rasananga basangné.
Kimud manahné mabalik ka
puri kerana ngaba tatu. Petengé jani lakar nginep di tengah alasé. Mani
semengan mara lakar ka dusun, sambilanga nakon-nakonang balian sakti. Disubané
seger tur maan pangiwa mara ngitungang ka puri. Ajian pangiwa lakar anggona
ngwalesang sakitné tekéning teruna cerik ané ngalahang di pasiatan. Ngancan
sebet papineh Patih Suramadu kerana pocol nyanggol bé di pangoréngan. Bajang
jegég suba nyelemeh, liman lan batisné suba mategul, cara mamula kedeléné
kuangan najukang dogén. Maselselan Patih Suramadu, yén sing misi ngigel sinah
bé di pengoréngan suba bakat canggol. Jani makejang pocol, maimbuh sakit kalah
macentokan kawisésan.
Tangkejut Patih Suramadu
ningehang céléng alas maguwék. Tinglis tingalina céléngé bah di arepné. Pedang
tembus di baong celéngé. Ngejer Patih Suramadu ningalin ada anak majalan ka
tongos céléngé bah. Teruna cerik ané ngalahang déwékné di pasiatan ngabut
pedang uling baong céléngé. Makemiah pedangé dugas susutina tekén terunané.
Prajani nyagjag tur nyelémpoh di batis terunané.
“Ampurayang titiang jero
anak lanang, sampunang pademanga titiang. Titiang nunas urip, pianak titiang
kantun cerik-cerik di puri. Samaliha tan paguna yéning jero anak lanang
ngmatiang titiang. Banggiang titiang maurip tur nebus dosan-dosan titiangé,”
pinunas Patih Suramadu, nylémpoh di batis terunané.
Gedé Merta tusing nyautin.
Ia tusing demen ningalin anak muani nyampahang anak luh. Apabuin marikosa anak
luh. Ia lantas nyemak céléngé tur pesu uling alasé. Tusing ngranguang Patih
Suramadu ané ngidih urip tekéning déwékné.
Nepukin teruna cerik di
arepné magedi, Patih Suramadu ngelah keneh jelé. Jani galah nempahang sakit
ati. Jani galah melah ngwalesang kalah di pasiatan. Patih Suramadu ngunus
keris, pacang ngebogin. Mara uku ngentungang kerisné, prajani makraik
katulung-tulung nganti mongkod punyan kayu gedé. Ada samong di sampingné sadia
nyagrep. Samongé gancang mongkod punyan kayu nguber Patih Suramadu. Patih
Suramadu ngidemang mata kerana samongé ngancan paek tur nyagrep batisné.
Sarasa ngipi Patih Suramadu.
Tusing sagrep samong. Mara kedat, tepukina teruna cerik ngabut pedang uling
bangkiang samongé. Patih Suramadu tusing juari tuwun kerana teruna cerik ané
uku géboga nulungin déwékné. Disubané teruna cerik mekad ngaba céléng, mara ia
tuwun uling punyan kayuné. Marasa aget, kerana tusing mati sarap samong. Marasa
liang, enu maurip, enu ada galah lakar ngwalesang tatuné.
***
Di sisin kubuné, Gedé Merta
murak celéng ané bakatanga di tengah alasé. Pilihina di iga-iga lakar tunua.
Luh Cablek nulungin munduhang saang. Disubané saangé mapunduh mara ngidupang
api. Pandan Arum milu nglebengin bé céléng di sisin kubuné. Suba masa seduk
kerana uling tengai tondén ngajeng. Aget dugas kayeh di pancorané nepukin
woh-wohan, ento anggona panganjel. Satondén kalahina ka tengah alasé, Gedé
Merta nujuhang telabah tongos manjus.
Ngenah sajan Pandan Arum
tusing taén magaé. Giging tanganné dugas nusukang kayu ka ebéné. Maimbuh
makejingan kala nyigit ebené.
“Aduh kebus,” ucapné alus.
Gedé Merta makenyem
ningalin. Ia nyaihang ajak déwékné dugas mara pesu uling puri. Makejang giging
kerana di puri suba biasa nampi ané pragat. Liu anak ngayahin. Nanging disubané
puriné pralaya, aji lan biangné séda, Gedé Merta murang-murang lampah
nylametang raga. Kairing olih panjak ajiné, Ki Dukuh, ka pasraman Gunung Bayur.
Di pasraman, ia nunas ajah tekéning Kaki Séngkok. Dugas malaib uling puri,
kaukina Gedé Merta, peséngan sujatiné Jaya Kumara. Sebet kenehné Gedé Merta
rikala inget aji lan biangné séda, puriné tusing magantulan karejek olih Déwi
Kali lan sisia-sianné. Di pasraman ipun maan ajah-ajak welas asih, tusing dadi
ngwalesang sakit ati, tusing dadi iri, apabuin ngwalesang jengah kerana puriné
karejek. Kaki Séngkok ngajahin apang bisa las, nerima titah Hyang Widhi.
Gedé Merta ngémpos isin bé
céléng, upin-upinina lantas kaserahang ajak Pandan Arum. Kimud Pandan Arum
nerima, nanging teruna bagus di arepné seleg nanjénin. Pandan Arum nerima sada
makenyem. Jaen karasayang bé céléngé. Kalah para bilawa utawi juru rateng di
puri ngaé ajeng-ajengan. Yadiastun tuna basa genep, nanging iga céléng matunu
jaen sajan. Tumbén jani Pandan Arum ngrasayang jaen. Tan pakimud, Pandan Arum ngwales
teruna bagus di arepné. Tanganné sané alus ngémpos isi, ngupininm, tur majengin
Gedé Merta. Kimud Gedé Merta, tur nyledét Luh Cablek di sampingné. Luh Cablek
ngerti lantas ngejoh uling tongos gustiné.
Pangakuné nyemak yéh ka
tengah kubuné. Disubané Luh Cablek magedi, Gedé Merta lan Pandan Arum tan
pakimud saling ngesopin. Bunga-bunga tresna tumbuh di pakarangan ati teruna
teruniné. Sunaran bulané galang. Bunter bulanné pinaka saksi. Gedé Merta lan
Pandan Arum ngancan paek.
Saling dengneng. Gidat
teruna teruniné atep. Ada rasa anget di ati. Ada rasa ané tusing biasa. Rasa ané
kéwéh baan nuturang. Das bibih matemu bibih, énggalan Luh Cablék labuh ngaba
yéh pesu uling kubuné. Batis Luh Cablek slimputan kerana paningalanné kumuh
nyledét gustiné asih kumasih. Gedé Merta lan Pandan Arum lantas nyagjagin. Luh
Cablek sing nyidang bangun. Batisné lih. Gedé Merta lantas ngapunin. Runtag
bayuné Luh Cablek kerana ada teruna bagus ngusudin batisné. Alus karasayang
tanganné. Ngancan ajum Luh Cablek, ngancan usak atiné Pandan Arum ningalin
panyeroanné. Marasa kuciwa kerana Luh Cablek kasayangang.
“Aaa, Gusti Ayu, éh Iluh
pasti ilik o?” Luh Cablek nyandénin.
Pandan Arum prajani muané
mamarak. Kimud candénina buka kéto, yadiastun ngakuin ada rasa cenidra.
“Aduh,” Luh Cablek makraik.
Batisné maklepot. Mara ingan rasananga batisné. Bani jani nindakang di tanahé.
“Yén majalan, da lédap
paningalanné,” ucap Pandan Arum tur magedi ka tengah kubuné.
Luh Cablek makenyem. Gedé
Merta masi makenyem. Girang kerana Pandan Arum urati tekén déwékné. Tumbén jani
Gedé Merta ngrasayaang liang matemu anak bajang. Maimbuh mara kacunduk
ngrasayaang rasa ané tusing biasa. Rasa edot ngelahang. Rasa tan makita mapasahan.
Makita saling ayahin.
“Bengong!” Luh Cablek
minjulin.
Gedé Merta makenyem. Nugtug
Luh Cablek ka tengah kubuné. Ditu lantas ia nyambatang lakar nugtugan pajalan
ka Pasraman Gunung Batur buin mani semengan. Ia nundén Pandan Arum lan Luh
Cablek apang masaré, apang seger bayuné menék gunung. Gedé Merta lantas pesu,
nyambatang sirep di sisi. Sayaga nyaga apang paturu selamet rahayu. Tusing joh
uling kubuné ada alas madurgama. Liu baburon galak. Singa, macan, lelipi, muang
memedi ada di alasé.
“Titiang jejeh bli, deriki
kémanten sirep. Beli baduwuran di plangkahané, titiang ajak Luh Cablek betén
matatakan klangsah,” pangaptin Pandan Arum.
Gedé Merta makenyem. Tusing
nyautin lantas magedi pesu. Tingalina uling kubu, Gedé Merta ngidupang api.
Negak di samping apiné sambilangan ningalin bulan purnama di ambarané. (masambung…)
No comments