Cetik
Olih:
Putu Déssy Savitri Déwi
![]() |
Sumber Gagambaran: id.pinterest.com |
Timpal leket tiangé, I
Buda, gelemné sampun ten dadi tulung. Awakné berag, sasai ngutahang getih.
Makudang-kudang dokter kadén sané sampun ngubadin, nanging ipun nénten
mrasidayang seger. Diagnosisné magenepan. Wénten sané ngorahang diabetes akut,
wénten sané ngorahang keni tumor, wénten sané ngorahang sakit ginjal, sakit
jantung, sakit ati. Makejang ten wénten sané uning napi sujatinné penyakitné I Buda.
Sasukatné ipun dadi pejabat, magenepan pesu penyakitné. Ngantos ka dura negara
ngrereh ubad, nanging durung mrasidayang seger.
Né sanget padalemin tiang
wantah mémén ipuné. Mara Mémén ipuné lega ngelah pianak pejabat mangkin sampun
ngreres ngantiang mati. Kanti telah arta brananné anggona ngubadang masi ten
nyidayang seger. Bapanné I Buda sampun makelo ngalain. Tiang inget mara dugasé
niki Buda malali ka umah tiangé.
“Madé, icang lakar sasai
luas joh. Runguang mémén icangé, nah, ” kénten I Buda kapining tiang.
“Nah, asal da engsap
tekén timpal dogén lamun suba sugih,” tiang masaut asal.
“Béh, icang sing kal
ngengsapin cai,” kéto pasautné sambilanga kedék.
“Eda masih ngengsap tekén
Widhi.”
”Nah.”
I Buda sujatinné anak
dueg, dharma lan ten taén ngelah daya corah. Nénten demen mapi-mapi. Napi ja
sané kabaosang sakadi asapunika ring keneh ipuné. Nénten taén majanji-janji.
Nénten taén mogbog. Mirib punika sané ngawinang ipun demenina teken anak-anaké
ngantos ipun nyidayang dadi pamimpin yadiastun ipun anak sané nénten madué.
Tiang percaya I Buda boya
ja sakit médis. Sampun makelo I Buda nganggo ubad resép dokter, nanging ten
wénten perubahan. Sakitné, pedas sakit niskala! Janten wénten ané nyakitin.
Nanging tiang ten bani nyambatang I Ana utawi I Anu sané ngranayang. Adanné
manusa, don sénté don plindo; ada kéné ada kéto. Ten makejang patuh keneh
ipuné. Liu masi anaké ten demen tekén I Buda pamekas saingan ipuné. Anaké
ngorahang yan suba terjun ring politik mangdané dueg-dueg ngaba raga. Yadiastun
tiang boya ja politisi, tiang masih nawang yan ring politik, sané mangkin
timpal, buin mani bisa dadi saingan. Ané mangkin ngajumang, buin mani bisa
misuh-misuh dadi musuh. Sapunika taler tungkalikannyané. Samian menghalalkan
segala cara. Wantah kepentingan sané kautamayang mangda kapolihang napi sané
kabuatang.
Sasukat I Buda sakit, liu
anaké pada marebut lakar nyuang tongosné. Kéto kepir-kepiran ortinné sané
piragi tiang di margané.
“Béh, mirib liu anaké ané
ngamadakang apang I Buda énggal ngalain. Apang enggal maan nyuang “kursiné”,
ngentosin tongosé ento,” kéto tiang mapineh-pineh.
“Mirib liu masih ada anak
ané iri tur dengki kapining I Buda.”
Tiang nelokin I Buda di
jumahné. Tingalin tiang I Karma, timpalné leket ané biasa ajaka gradag-grudug,
mesuan uli di jelanan umahné. Mirib mara suud nelokin I Buda. Sasubanné tiang
neked ditu, Mén Buda ngénggalang ngajakin tiang macelep ka kamar, ningalin I
Buda. Awakné berag, lemet, paningalanné barak. Sayan wai sayan nyangetang dogén
sakitné I Buda. Jani ia sing nyidayang bangun.
“Dé, nglaut I Buda
kakéné. Kénkénang jani?” Mén Buda nakonin tiang.
“Béh, tiang ten nawang
ampun, Mé,” tiang masaut makitak-kituk.
“Dé, mémé ba leleh gati
kemu mai. Masih sing seger-seger pianak méméné totonan. Mirib né mula karman
méméné,” kéto panyambat Mén Buda sambilanga sigsigan.
Tiang nginget-ngingetang,
i pidan mémén tiangé taén ngorta, wénten jero mangku napi balian, tiang masih
ten seken nawang, koné bisa ngubadin anak kena cetik. Nongos di bongkol
gunungé, sasai masamadi nunas pica, nunas ica. Ajakin tiang Mén Buda mrika.
Mabekel baas, daksina, tipat kélan, canang, lan bayuan tiang sareng Mén Buda
nakonang ring baliané nika.
Matakén Mén Buda, “Jero,
napi sané ngranayang pianak titiangé sakadi asapunika?”
Jero balian nrawang.
“Ne, ada ané sing demen.”
“Sira?”
“Anak. Di tongosné magaé.
Kéné parisolahné.”
Baliané majalan
nyrengseng. Mrika-mriki, sebengné gedé pesan. Ngingetang tiang ngajak…,
ngajak…, sira nggih? Tiang engsap. Tiang ten bani nakonang adannyané tekén Jero
Balian.
“Tebus atmané di Pura
Dalem. Anggon banten anu, anu, anu. Énggalang né nebus apang énggal ia seger.
Yan sing kéto pedas ia lakar ngalain.”
“Nggih Jero, matur
suksma.”
Titiang sareng Mén Buda
ngénggalang mapamit. Satekané saking umah baliané pramangkin Mén Buda kawantu
olih kaluarganné répot ngaé banten. Tiang masih milu repot ngayahin.
“Madé, beliang kéné
jebos.”
“Beliang kéto.”
“Tandingané kondén misi
kéné-kéto.”
Jag magrebedan prajani di
jumahné. Ada ané ngayahin I Buda, ada ané ngayahin tamiu ané madelokan, ada ané
ngaé banten, magenepan.
Aget pesan ring rahinané
mangkin bantené sampun pragat. Orahanga tekén Jero Baliané mangkin déwasa sané
melah anggé nunas kasegeran. Makejang timpal-timpal di tongosné I Buda magaé
ajakin tiang maturan ka pura dalem. Apang milu mabakti, nunasang ring Ida
Betara mangdané I Buda énggal seger. Tiang nyangkol I Buda tuun uli kursi roda.
Jero mangku ngantebang banten. Tiang ningalin makejang timpal-timpalné I Buda.
Ten wénten sané ten teka mriki. Tlektekang tiang sakabesik.
“Ratu Betara…, sapa sira
ja sané nyakitin I Buda mangda ketara mangkin,” tunas tiang ring manah. I pidan
Buda sasai nulungin tiang yadiastun ia masi anak sing ngelah. Ajak tiang uli
cenik, Buda mula anak polos. Nénten madaya I Buda lakar kakéné dadinné. Dugas
ipun wau-wau ring politik, wénten masih keneh jejeh mémén ipuné.
“Buda, da ja milu-milu
terjun ka politik. Anak politiké ento keras. Apa buin i raga tusing ngelah
apa!” kéto mémén ipuné majarin.
Nanging I Buda kekeh
jungkeh tur masaut, ”Mé, jani suba gantinné i raga ngwantu masyarakat kecil,
kadung i raga ka gugu dadi wakil rakyat. Apang nyidayang nulungin anak lén.
Apang nyidayang nglestariang gumi Baline.”
Jero Mangku sampun usan
ngantebang banten. Sané wénten ring pura ajak makejang ngaturang bakti.
“Inggih asepin tangané.
Om….”
Déréng suud pada mabakti
saget wénten ané jerit-jerit, ”Kebus! Kebus!”
Makejang matolihan tur
ngénggalang bangun. Tiang ané ngisiang I Buda ten nyidayang ningalin sira sané
jerit-jerit. Anak-anaké pada biur.
“Aduh! Aduh!” buin ia
jerit-jerit.
“Mé, ajak malu I Buda,
tiang lakar ningalin sira ja nika.” Tiang majujuk lan nylebseb di selag-selagan
anaké ané lénan makita ningalin.
“Mrikayang akidik,
mrikayang akidik,” kéto abet tiangé sahasa ngamaluang.
Sasampunné di malu,
tiang makasiab. Tiang ningalin awak ané gedé, barak biing, mabulu, ten cara
manusa. Makejang ten masuara. Ngob. Mara makipekan tiang buin makasiab.
Karma?
No comments