Lawat-lawat; Wiswamitra
Olih: IGA Darma Putra
![]() |
Gegambaran I Nyoman Mahayasa |
Sira punika Maha Rsi Wiswamitra? Ngiring takénang
indiké punika ring ida sang Yogiswara sané kocap ngarya sasuratan susastra
kakawin Ramayana. Ring susastra inucap kabaos indik ida Rsi Wiswamitra. Ida Rsi
Wiswamitra manut katuturan susastra Ramayana, wantah tosning Gadhi.
Kacarita Ida Rsi Wiswamitra, mirengang parindikan sang
Ramadéwa waged pisan ring saluiring aji. Pamekas ring aji papanahan. Asapunika
mawinan, ida mikayunan mapinunas ring ida sang prabhu Dasaratha mangda kayun
micayang sang Ramadéwa jagi kanggén kanti. Pasraman idané karusak olih para
wadwa raksasané sane sakti, asapunika wiwilanidané mapinunas. Kedeh pisan ring pikayunan
mangda kadagingin pinunasé ring ida sang prabhu. Santukan wantah patut, raja
pinaka kantin para jana.
Prabhu Dasaratha kasinahannyané sengka pisan ring
pikayunan, santukan abot jagi micayang sang Ramadéwa sané kari alit mayuddha
sareng para raksasané. Sakéwanten, pradé nenten kadagingin pikayunan ida sang
Rsi Wiswamitra, sinah jagi keni sapa olih ida. Cuteting satua, ida sang Ramadéwa
lunga merika ring pasraman ida Rsi. Sadaweg majanggelan pikayunan ida sang
prabhu Dasaratha, wénten bebaosan mabuat kabaosang olih ida Rsi Wiswamitra. Ida
maosang “Brahmana ksatriya n padulur, jatinya paras paropasarppanaya, wiku tan
panatha ya hilang, tan pawiku kunang ratu wisirna”. Kirang langkung yéning
tegesang “sang Brahmana miwah sang ksatriya patut adung, kasinahannyané patut
taler sagilik tulung tinulung, wiku tan paratu sinah rusak, ratu tan pawiku
taler rusak”.
Manut ida sang Yogiswara, sané ngembasang bebaosan
saking pawarah ida Rsi Wiswamitra, sajeroning panegara sané becik, patut pisan
para pandita, wiku, sulinggih adung sareng sané jumeneng ratu. Sang sane dados
ratu, swadharmané wantah pinaka kanti olih sang para tapaswine sami. Ida sang
wiku, patut mapawungu ring ratu parindikan sané patut miwah sané iwang. Punika
pinaka cihna, sang ngamong swadharma dados wiku miwah ratu nénten ingan. Maka
kalih madué sasana sané patut kamargiang. Sasananing ratu, miwah sasananing
wiku. Sapunapi sasanan ratu miwah wiku?
Ida sang malinggih pinaka ratu miwah wiku sané patut
nyawis yéning ida kayun, miwah yening kalugra. Santukan wénten pitakén-pitakén
sané nénten patut cawis. Pradé punika cawis, sinah kabaos mamurug, utawi nilar
sasana. Yéning nénten kayun, dados rereh-rerehang ring bebaosan para sujanané
nguni. Irika rereh-rereh ring makudang-kudang sastra geguritan, kakawin,
sasana, miwah sane tiosan. Santukan sané molihang panyawis, wantah sang sané
mapitakén. Sasampunné panyawisé katampenin, durus sekeb mangda tasak. Bénjangan,
manawi kaluén utawi kasatan, irika tunas sareng-sareng. Kanggén sangu kabénjang
pungkuran. Nénten wénten sangu sane mabrarakan ring marginé jimbar. Yéning
brarakang, sinah kateda olih gumatat-gumitit. Yéning lacuran, méh-méhan keni
pastu olih sang nuénang sanguné.
Sangu sané patut uningin wantah sangu urip miwah sangu
pati. Maka kalih kocap mangda sumeken. Ketah kabaos, sangu uripé riin gambel
sadurungé nyangu pati. Kadi asapunika bebaosan para panglisiré. Kocap sangu
pati wantah sangu sané kanggén nuluh margi panilar. Kocap kénten, kénten kocap.
Sadurungé lingsir, durung pantes maosang kapatian. Sakéwanten sira sané kabaos
lingsir? Nénten sangkaning dawan carawisé sané ngawinang kabaos lingsir manut
ring sastra. Nénten taler sangkaning nénten macarawis, utawi marambut. Titiang
nénten uning, sangkaning napi kocap kabaos lingsir, raris kasengguh “ida anak
lingsir”.
Yéning ida Yogiswara
takénang antuk ngawacén Ramayana, manawi wénten kidik kepitané. Ida sang Rsi
Wiswamitra kabaos “jaya ring mantra siddha sakahyun”, ida sampun molih ring
saluiring mantra raris maka sami sané kayunang ida kasiddhan. Ngarahina ida
nelebang saluiring tattwa. Ida taler kabaos wiku matapa. Kabaos wiku matapa
santukan ida ngelarang yoga utama miwah jnana. Sakéwanten déréng polih
panyawis, sira punika Rsi Wiswamitra? Wiswa mateges Siwa, Mitra mateges kanti
utawi sawitra. Ida sané mapesengan sang Maharddhika. (*)
No comments