Rasti (4)
Olih:
IDK Raka Kusuma
![]() |
Cover Buku Rasti |
Di
subané morahan lakar majalan ka sekolah tekén bapané, Rasti mara matindakan.
Teked di natahé, dapetanga Wayan Gunadi, supir bapané, suba ngidupang mobil.
Rasti ngéncolang majalan.
Mobilé
majalan dugas Rasti negakang jitné tur nyadahang tunduné.
Di
salantang rurung, buka ané suba-suba, Rasti sing pesu raos nang abuku. Boya
sangkaning ngekoh ngraos. Boya sangkaning sing demen nutur ajak supir bapané.
Buka ané suba, iteh paningalané nlektekang isin rurungé ané sayan ngliunang.
Isin rurungé, sing lén: anak majalan, sepéda pasliwer, montor lan mobil saling
paliwat, murid SD majalan, murid SMP lan SMA majalan, tur dokar ané ngaba
muatan.
Di
malun Kantor Posé, Rasti makenyem. Ané makada ia kéto, inget ia dugasé SD lan
SMP, kema ia sesai malali. Yén sing tengai, sanja, di kénkéné ia nginep ditu.
Ada pagawé Kantor Pos, nu truna, nongosin kamar dangin paoné. Wayan Loka adané.
Pak Wayan, kéto Rasti ajak mindon-mindoné ngaukin. Wayan Loka dueg pesan
masatua. Tur sing kuangan satua. Satua ané pinih demenina tekén Rasti ajak
mindon-mindoné, satua Bawang-Kesuna, satua Raré Angon. Ada buin satua ané
demenina tekén Rasti ajak mindon-mindoné, satua Timun Mas.
Sekat
misan bapané ané dadi Kepala Kantor Posé makisid dadi Kepala Kantor Pos di
Tabanan, Rasti sing taén buin kema. Kapin sing taén kema, di macepuké ajak
Wayan Loka, setata Rasti nyapatin maluan. Yén matutur-tuturan, luget reraosané.
Ada
ané sing sida Rasti ngengsapang unduk Wayan Loka. Limanné sing ngoyong-ngoyong
di sedekné nuturang kénkén Kantor Posé dugas masan parténé. Ané pinih
ingetanga, satondén nuturang unduké ento. Wayan Loka ngorahin apang ngunebang
korin kamarné. Wayan Loka nyeh tekén bapan mindoné. Ané nyehina, wélanga.
Wélanga tekén bapan mindoné. Mindoné ané nagih tuturin unduké ento, ngunebang kori
adéng-adéng lantas ngunci uli tengah.
Rasti
inget, tuturné Wayan Loka kauntab baan raos: dugasé ento demen sakéwala nyeh.
Ané ngranaang demen, parté apa ja nyilih Kantor Posé nganggon sékretariat ulang
tahun jag motah tekén nasi muah jaja. Ané ngranaang nyeh, di nuju PKI utawi
PNI-né nganggon sékretariat ulang tahun. Ada dogén dadalan ané ngranaang uyut.
Ané makada kéto, PKI ajak PNI-né mamusuh kapitui uli pidan. Ento makada, yén
PKI utawi PNI-né ulang tahun, liu polisi lan tenterané majaga.
Teked
dauh asrama polisiné, mobilé marérén. Wayan Gunadi nakonin Rasti, lakar tuun
apa tusing. Rasti ngorahang sing tumuli ngalanturang raosné aji raos: Wahyuni
itelun suba abana ka Rumah Sakit Jiwa di Bangli.
Mobilé
majalan. Di keneh Rasti ngrémon, padalem Wahyuni. Buka sinétron unduk ané nepén
Wahyuni ngilis ngenah di kenehné. Dugasé ento, Wahyuni kelas telu SMP. Rasti
makanténan ajak Wahyuni. Rasti dadi akelas ajak Wahyuni tur negak dadi abangku.
Dugasé
suud ulangan umum, nasib jelék nepén Wahyuni. Ada anak marikosa Wahyuni. Ajaka
dua. Ané marikosa masekolah di SMEA. Dugasé ento, anaké di sajebag gumi Baliné
nawang. Sing ja anak tua utawi anak bajang-truna ané nawang. Anak cerik masi
nawang.
Wahyuni
engsap tekén awak, sekaté kaparikosa. Sabilang ada anak maakin, jerit-jerit
sambil ngorahin makaad. Méménné, bapané, bliné, embokné, sing buungan ulaha.
Tuah Rasti ané polosina. Tur tuutanga. Ento awanan, ia nyelaang galah di nujuné
majalan ka sekolahan nyinggahin Wahyuni. Nyinggahin nyambi mandusang, maang
madaar lan nuturin. Nuturin apang sing nyeh ajak anak lén ané sing marikosa
déwékné. Nuturin apang sing nyeh tekén reramané, embok miwah blinné. Wahyuni
ngresepang tur nuutin pituturné Rasti.
Makelo-kelo,
Rasti ningeh orta unduk ané ngranaang Wahyuni kaparikosa. Dugas panumpasané,
Sugeng, bapanné Wahyuni alih Ansor ngaud kléwang. Ané ngalih ajaka dua. Ané
ngalih nagih numpas bapané Wahyuni. Ané ngalih ngorahang bapané Wahyuni PKI.
Koné bapané Wahyuni moyanin. Moyanin aji ngaku Partindo. Anaké ané ngalih sing
terima. Bapané Wahyuni ané ngisi cabang apasang masi sing terima. Pamuput ané
ngalih ngubes bapané Wahyuni. Bapané Wahyuni nepis aji cabang. Wiréh bapané
Wahyuni guru kuntow tur dueg mencak, ané ngalih makadadua kalah. Makadadua
mati.
Rasti
masi ningeh orta, koné ané marikosa Wahyuni keponakan anaké ané ngalih bapané
dugas panumpasané. Marikosa pinaka pangwales.
Ané
marikosa Wahyuni mabui sakéwala bébas nglincak di sisi. Ané makada kéto, koné,
ané marikosa Wahyuni liu ngelah panyamaan anak gedé. Anak gedé ané ngisi gumi.
Anak gedé ané kuasa. Tondén makelo bébas nglincak, ané marikosa Wahyuni
nadaksara ngilang. Makejang anaké ngadén malaib. Buin duang bulané, ada anak
nepukin makadadua di grémbéngé. Makadadua mati. Baongné tambis pegat. Basangné
embud. Ané ngamatiang, sing ada nawang.
Kapin
ané marikosa Wahyuni suba mati. Wahyuni sing seger. Nu engsap tekén awak. Nu
sing inget tekén déwék lan tekén anak lén.
Dajan
pempatan paak rumah sakité mobilé marérén. Wayan Gunadi tuun. Suud ngunebang
korin mobilé, Wayan Gunadi majalan beneng kelod. Lantas mabikuk kangin. Limané
nadtad tas krésék.
Dugas
panyumu tepukina kéto, Rasti nakonin lakar kija. Wayan Gunadi ngorahang
ngabaang dedaaran embok bapané. Di tekané, Rasti nakonang ngudiang Wayan Gunadi
ngabaang dedaaran embok bapané. Ditu Wayan Gunadi ngorahin Rasti. Rasti nu
inget sakancan ané orahina tekén Wayan Gunadi.
Dugas
masan panumpasané guminé genting. Nyén ja ané dadi krama PKI, seken-seken utawi
milu-milu tuwung, sing dadi sing kena tumpas. Kurenan embok bapané Wayan Gunadi
ané dadi pengurus PKI kena tumpas masi. Sakéwala sing di sema matumpas. Di arep
embok bapané Wayan Gunadi matumpas. Ané numpas taméng gedé gangsuh. Taméngé ané
numpas ento, dugasé truna kalah mabarung ngrebutin embok bapané Wayan Gunadi.
Yén
sing tombaanga tekén tentera lan polisiné, miribang té embok bapané Wayan
Gunadi ané sing nawang apa milu matumpas. Nanging lacur, tentera lan polisiné
sing nombaang dugasé kaparikosa. Sekaté ento embok bapané Wayan Gunadi pragat
bengong-bengong.
Mara
limang méter mobilé majalan, Wayan Gunadi nadaksara ngenjek rim. Nadaksara
tuun. Magégas majalan ngojog anak muani negak di arep rumah sakité.
“Nyén
to bli Wayan?” Rasti matakon dugasé Wayan Gunadi ngidupang mobil tumuli ngenjek
gas di idupné.
“Timpal
bliné. Padalem ia,” Wayan Gunadi masaut.
“Kenapa
ia?”
“Bapané
ané ipidan liu nyelametang PKI buduh ulian kakenaan. Jani mablagbag jumahné.
Méménné suba telung bulan opnama di rumah sakit. Méménné, ipidan liu nulungin
pianak-somah PKI-né ané kalahina mati matumpas utawi malaib.”
Rasti
mecuk alis, wiréh dingeha Wayan Gunadi ngrémon, “Sing ngerti baana. Ngudiang
anaké melah kena lara lan duhkita. Ngudiang anaké sing melah suka tur bagia.”
Teked
di arep sekolahané mobilé marérén. Rasti tuun. Mara limang tindakan majalan,
ada anak ngaukin adané. Rasti matolihan. Tawanga ané ngaukin. Méi Chu, timpalné
akelas, Rasti ngrérénang tindakané. Buin majalan dugas Méi Chu suba teked di
sampingné.
Mara
menjekan di malun kelasé dingeha ada anak mageluran, “Méi Chu, singkék totok,
enceh Ratun Gerwani!” Rasti nolih anaké ané mageluran. Rasti makesiab. Sing
murid Bali ané mageluran. Murid Cina ané mageluran. Rasti nawang adané: Yap Wai
Shing. Rasti nawang umahné maarep-arepan ajak umahné Méi Chu. Prajani patakon
maclepeh di kenehné Rasti. Ané taén dingeh, makejang Cinané di kotané ené PKI.
Ngudiang Yap Wai Shing ngorahang Méi Chu singkék totok enceh Ratun Gerwani?
Buka ada ngorahin, Rasti makeneh nakonang. Nyén nawang, uli nakonang tekén Méi
Chu ada jalaran nakonang i mémé, Rasti ngraos di keneh.
Jam
panyumu Matematika. Telung jam plajahan. Tengan jam ngantiang guru sing teka,
ketua kelasé nakonang. Teka-teka, ketua kelasé ngorahang bébas. Rasti lega
gati. Mapan maan galah nakonin Méi Chu. Yén dini takonin, kéto Rasti ngraos di
ati, sinah Méi Chu sing nyak ngorahin. Nadaksara Rasti inget, yén ada plajahan
bébas, muridé dadi maca buku di perpustakaan. Ento awanan, suud morahan ajak
ketua kelasé, Rasti ngojog tongosné Méi Chu negak. Sing maang selah mesuang
raos, Rasti ngajakin ka perpustakaan sekolahan dugasé suba teked di sampingné
Méi Chu. Méi Chu manggutan.
“Méi
Chu, da gedeg nah,” Rasti madasar satondén nekedang tetujoné ngajak Méi Chu ka
perpustakaan. Satondén Méi Chu masaut, Rasti mesuang patakon. Nakonang unduk
Yap Wai Shing nyambat Méi Chu singkék totok enceh Ratun Gerwani. Méi Chu
maklieb muané ningeh patakon ané tibakanga baan Rasti.
“Yén
to takonang Rasti, jani tondén iang nuturang. Ané takonang Rasti ento, unduk
ané suba ipidan gati. Teka mulih buin pidan ja. Lakar orahin iang sabates ané
tawang,” Méi Chu ngraos di subané bengong makeneh. Tur ngunjal angkihan. (masambung….)
No comments