Plalian rikala Kantun Alit

Olih: I Putu Supartika

 

Sumber Gagambaran

Dados anak alit, mula setata ngawinang i raga liang lan bagia. Setata ngawinang kangen lan dot nyumunin unduké punika. Rikala kantun alit, i raga nénten ja pacang manggihin pikobet sané mabuat sakadi anak sané sampun kelih. Sané wénten ring kenehé tuah maplalian. Malali sareng sawitrané ka tegalé, utawi mamaling-malingan saling uber. Kénten taler sané rasayang titiang.

Napi malih rikala maplalian sareng akéh, sinah sampun kendel. Yén dumun, biasané tiang sareng timpal tiangé demen maplalian déngkléng-déngkléngan lan maling-malingan. Yén ten kénten curik-curik, utawi engkeb-engkeban utawi siap-siapan nganggén padang bajang-bajang, nanging nénten seneng maplalian cingklak. Sané paling pepesa tuah maling-malingan. Lan rikala kenyel, tiang sareng timpalé ramé-ramé kayeh ka tukadé. Lan ring tukadé taler pacang maplalian yéh. Saling gobag lan saling témbag.

Biasané cerik-ceriké dumun maplalian sareng timpalné rikala ipun sampun usan nulungin reramané magarapan sakadi nyampat, utawi ngincuk gedebong. Lan ring sekolah taler pepes maplalian sakadi punika rikala mengaso.

Dumun tiang nénten uning yéning maplalian sakadi maling-malingan utawi déngkléng-déngkléngan punika wantah olahraga. Tiang wantah uning yéning maplalian punika ngawinang liang, akéh maduwé sawitra lan kenehé prasida kaisinin. Nanging, plalian punika sujatiné jakti-jakti olahraga. Tegarang cingakin anaké sané maplalian maling-malingan, sapunapi sané dados maling punika malaib mangda nénten kaejuk olih anaké sané dados polisi. Sinah sané dados maling pacang malaib sakenceng-kencengné. Sané dados polisi taler pateh, pasti pacang malaib sakenceng-kencengné sumangdané prasida nangkep malingé. Punika taler plalian déngkléng-déngkléngan, layangan, tajog, garis tambak, méong-méongan, miwah sané lianan wantah olahraga sané ngawinang déwéké seger lan nénten won-wonan. Yadiastun kenyel lan peluhé nyerékcék, nanging wantah nika sané karereh olih anaké sané olahraga. Pokokné sambat acepok plalian tradisional punika janten-janten maguna, lianan ring ngalestariang budaya, ngawinang séhat, nanging pinaka silih sinunggil jalaran anggén malajah sosialisasi sareng anak lianan, yadiastun penganggéné kantos daki lan ngawinang kenyel.

Sakéwala mangkin indiké punika sapunapi? Minab kantun wénten anak cerik sané maplalian maling-malingan, déngklang-déngkléngan, méong-méongan, nanging nénten ja sakadi dumun. Sakéwanten plalian tradisional sané kantun idup kantos mangkin wantah layangan, krana sabilang masan layangan akéh ring ambarané panggihin tiang layangan maéndahan goba. Lianan ring punika taler wénten pacentokan layangan. Minab nika sané ngranayang layangané punika lestari kantos mangkin. Nanging yéning méong-méongan utawi déngkléng-déngkléngan miwah plalian tradisional lianan sapunapi?

Ring kahanané sané sampun nglimbak lan serba canggih, plalian tradisional punika sampun sayan-sayan ilang, krana kakalahang olih gadged. Sané mangkin anaké cerik sané sampun uning lan waged nganggén gadged, sakadi kacanduan. Nénten mersidayang kelés saking gadged punika. Ipun lebih mamilih maplalian gamé ring gadged punika katimbang mamaling-malingan, malaib-laiban nelasang bayu. Yéning maplalian gamé ring gadged, nénten ja perlu kéweh-kéweh. Nénten perlu malaib-laiban, peluhé nénten ja pacang nyerékcék, nénten ja ngawinang limuh utawi daki, lan bayuné nénten ja telas sakéwanten won-wonan. Prasida maplalian padidi, ring dija ja dot jeg mersidayang. Tuah mamodal jinah kémanten, jeg pasti mersidayang. Kadirasa sambil pules-pulesan.

Minab unduké punika silih sinunggil sané makada alit-alité mangkin akéhan sané males, pasif lan setata ngruruh sané serba instan. Nénten ja nyak tuyuh, lan demené mamanja-manjaan.

Panglimbak jaman, mula nénten prasida kaiwasin. Nyansan makelo, sinah nyansan nglimbak, lan nyansan canggih. Samian pasti pacang ngasanin lan merluang. Sakéwanten i raga taler perlu sané ilu, krana yén nénten wénten sané dumunan utawi ilu sinah nénten wénten sané mangkin. Sampunang wau wénten sané canggihan lan aluhan, sané dumunan kakutang lan kaengsapang. Sané aluh nénten ja setata molihang asil sané becik, lan sané instan nénten ja setata becik ring padéwékan i raga. Kénten telar sané kuno utawi ilu nénten ja setata jelék. Pateh sakadi plalian tradisional punika, yadiastun kuno, ilu, tuyuh lan nelasang bayu, nanging akéh madaging kawigunan sané becik.

Dumogi alit-alité sané kacanduan gadged pacang setata kangen tekéning idupné rikala kantun alit risampuné ipun kelih. (*)

I Putu Supartika
Embas ring Désa Selumbung, 16 Juni 1994. Reriptannyané sané mabasa Bali naanin kawedar ring Bali Orti (Bali Post), Médiaswari (Pos Bali), Majalah Éksprési, lan Majalah Satua.